Każdy z nas zamawia różnego rodzaju usługi, np. remont łazienki, położenie kostki brukowej, postawienie zadaszenia podjazdu, wykonanie mebli, naprawa samochodu. Poniżej omówimy podstawowe prawa konsumenta, czyli osoby fizycznej nie prowadzącej działalności gospodarczej.
Przed realizacją usług zawieramy umowę z Wykonawcą na wykonanie danego rodzaju usługi. Zgodnie z obowiązującym prawem umowę możemy zawrzeć w formie pisemnej albo ustnej. Jednak zdecydowanie zalecamy wybór formy pisemnej (np. poprzez spisanie niżej wskazanych warunków umowy na dwóch egzemplarzach i ich podpisanie przez strony umowy). W przypadku braku formy pisemnej bardzo przydatne mogą okazać się wszelkie ustalenia dokonane w formie elektronicznej (np. wiadomości e-mail, sms) lub świadkowie.
Minimalnymi elementami każdej umowy powinno być: wskazanie stron umowy, zakres usługi (np. położenie kafelków w łazience), termin realizacji usługi, kwotę i termin płatności wynagrodzenia, warunki gwarancji. Przed zawarciem umowy warto sprawdzić czy podmiot/wykonawca usługi istnieje w bazie przedsiębiorców (CEIDG – dostęp do bazy jest bezpłatny online). Warto również unikać wpłacania znacznych kwot tytułem zaliczki (np. 50%-90% kwoty w dniu zawarcia umowy, a pozostała część po realizacji). Pamiętajmy, że zaliczka powinna służyć wyłącznie pokryciu wydatków, które musi ponieść przedsiębiorca (np. zakup materiałów). Wypłacenie wysokiej zaliczki naraża konsumenta na utratę środków pieniężnych.
Zdecydowanie lepszym dla konsumenta rozwiązaniem jest zapłata wynagrodzenia należnego przedsiębiorcy w częściach odpowiadających wykonanym czynnościom (np. skuciu kafelków w łazience, położenie części kostki brukowej), które dokładnie zostaną określone w treści umowy. W umowie warto również uregulować kwestię kar umownych za nieterminowe wykonanie usługi albo za nie wykonanie usługi w części lub w całości.
Przy wykonywaniu umów na różnego rodzaju usług są możliwe następujące scenariusze:
1. umowa została prawidłowo wykonana i jesteśmy zadowoleni z usługi – tego wszystkim życzymy;
2. wykonawca wziął zaliczkę (mamy nadzieję, że wtedy posiadamy chociaż pisemne potwierdzenie przekazania zaliczki) i kontakt się urywa (nie odbiera telefonów, nie odpowiada na maile);
3. wykonawca próbuje wykonać usługę, jednak z jego winy termin wykonania usługi jest późniejszy niż w zawartej umowie (także ustnej);
4. wykonawca wykonał usługę w ustalonym terminie, jednak nie jesteśmy zadowoleni z jakości wykonanej usługi (np. kafelki są krzywo położone, meble są złej jakości).
Zaczynając od pkt. 2 powyżej należy wskazać, iż oprócz roszczenia cywilnego o zwrot wpłaconej zaliczki, możemy złożyć zawiadomienie do Prokuratury, o możliwości popełnienia przestępstwa przez Wykonawcę, gdyż prawdopodobnie nie miał zamiaru wykonać usługi, a jedynie chciał uzyskać korzyść majątkową w postaci zaliczki.
Odnośnie pkt. 3 zwracamy uwagę, iż w takim przypadku przysługuje nam możliwość uzyskania obniżenia ustalonego wynagrodzenia dla Wykonawcy, jednak z zachowaniem racjonalnych proporcji. Jeśli strony umowy nie ustalą w umowie zgodnie kwoty odszkodowania za brak terminowego wykonania usługi w ostateczności ustala to sąd w procesie cywilnym.
W zakresie „usterki” wskazanej w pkt. 4 podkreślamy, iż wykonanie usługi powinno być na takim poziomie jakości jaki oczekujemy i jaki został ustalony w zawartej umowie. W tym przypadku konsumentowi przysługuje szereg uprawnień wynikających z kodeksu cywilnego.
Po pierwsze konsument może wezwać przedsiębiorcę do prawidłowego wykonania umowy i wstrzymać się z zapłatą, do czasu jej prawidłowego wykonania.
Po drugie jeśli umowy nie da się prawidłowo wykonać lub właściwy termin do jej wykonania minął, konsument ma prawo do odstąpienia od umowy lub obniżenia należnego przedsiębiorcy wynagrodzenia. W przypadku odstąpienia od umowy strony powinny sobie zwrócić wzajemne świadczenia i niestety przy umowach na wykonanie usługi może okazać się to niemożliwe (np. zostały położone kafelki na ścianie i nie można ich usunąć).
Po trzecie w przypadku, gdy strony umowy nie dojdą do porozumienia, sąd w procesie cywilnym ustali sposób rozwiązania sporu.
Po czwarte w przypadku dodatkowych szkód (np. poprawienia usługi przez innego fachowca), konsument będzie miał prawo do ich naprawienia i obciążenia przedsiębiorcy na zasadach ogólnych w postępowaniu cywilnym.
r.pr. Michał Rytel
prawnik Bartosz Guba
Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej, a jest jedynie informacją przybliżającą wskazaną w nim problematykę. Udzielenie porady prawnej wymaga poznania stanu faktycznego w indywidualnej sprawie.
Stan prawny na dzień 20 stycznia 2020 r.
