Koronawirus wpłynął na funkcjonowanie wielu firm. Bez wątpienia zarówno pracownicy jak i pracodawcy stanęli przed bardzo trudnym wyzwaniem. Jak utrzymać firmę bez niekiedy żadnych zysków, co z pracownikami zatrudnionymi na umowę o pracę?
Z pewnością w tej trudnej sytuacji, w jakiej się znaleźliśmy, współpraca pomiędzy pracodawcą a pracownikiem, może okazać się kluczowa, aby utrzymać zakład pracy „na powierzchni” i po kryzysie wrócić do poprzedniej rzeczywistości. Niemniej jednak należy pamiętać, że wciąż funkcjonujemy w oparciu o przepisy m. in. prawa praca. Koronawirus nie zwalnia ani pracownika ani pracodawcy z przestrzegania obowiązujących przepisów prawa.
Czy pracodawca może wysłać pracownika na bezpłatny urlop?
Zgodnie z art. 174 § 1 kodeksu pracy, na pisemny wniosek pracownika pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego. W praktyce oznacza to, że pracodawca nie może podjąć samodzielnie decyzji, kiedy pracownik będzie miał wolne bez wynagrodzenia. Wniosek o bezpłatny urlop powinien złożyć pracownik, zaś pracodawca może, ale nie musi zgodzić się na udzielenie takiego urlopu.
Czy pracodawca może jednostronnie zadecydować o urlopie wypoczynkowym?
Co do zasady nie. Pracodawca ustala termin urlopu w porozumieniu z pracownikiem. Istnieją jednak od tej zasady dwa wyjątki, kiedy to pracodawca może wysłać pracownika niejako na urlop przymusowo. Pierwszy przypadek to kiedy pracownik ma do odebrania tzw. urlop zaległy. Jak stanowi art. 168 kodeksu pracy – urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163 (plan urlopowy/porozumienie z pracownikiem) należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego. Drugi taki przypadek to urlop w okresie wypowiedzenia. W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu.
A, gdy urlop wypoczynkowy przypadł na okres naszej choroby lub domowej kwarantanny?
W związku z wybuchem pandemii wiele osób pozostaje na domowej kwarantannie lub niestety, w przypadku zarażenia koronawirusem, przebywa w szpitalu. Przed wybuchem pandemii urlop wypoczynkowy był zaplanowany i ustalony z pracodawcą. Co wtedy? Przepisy kodeku pracy przewidują przesunięcie terminu takiego urlopu. Co więcej pracodawca ma obowiązek, a nie tylko możliwość zmiany terminów urlopu. Stanowi o tym art. 165 kodeku pracy – Jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, a w szczególności z powodu:
- czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby,
- odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
- powołania na ćwiczenia wojskowe lub na przeszkolenie wojskowe albo stawienia się do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, na czas do 3 miesięcy,
- urlopu macierzyńskiego,
pracodawca jest obowiązany przesunąć urlop na termin późniejszy.
mgr prawa Anna Kondrakowicz
Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej, a jest jedynie informacją przybliżającą wskazaną w nim problematykę. Udzielenie porady prawnej wymaga poznania stanu faktycznego w indywidualnej sprawie.
Stan prawny na dzień 8 kwietnia 2020 r.
