Zarząd, jako organ wykonawczy, reprezentuje i prowadzi sprawy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółka z o.o. jako podmiot prawa posiadający osobowość prawną i własny majątek, samodzielnie odpowiada za swoje zobowiązania. Jednak dochodzenie roszczeń przez wierzyciela może okazać się bezskuteczne, w sytuacji gdy majątek spółki nie jest wystarczający dla zaspokojenia roszczeń. W takim przypadku wierzyciel może dochodzić swoich roszczeń od członków zarządu spółki.
Zgodnie z art. 299 ustawy z dnia 15 września 2000 r. kodeksu spółek handlowych (Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037), istnieje możliwość pozwania członków zarządu spółki z o.o., którzy byli w zarządzie w momencie powstania zobowiązania lub kiedy stało się ono wymagalne. W sytuacji kilkuosobowego zarządu, odpowiadają oni solidarnie. Wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników).
Każdy członek zarządu jest uprawniony/ zobowiązany do samodzielnego złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, niezależnie od sposobu reprezentacji spółki oraz zakresu obowiązków określonych samodzielnie przez zarząd. Członkowie zarządu odpowiadają w takiej sytuacji „osobiście”, co oznacza, że odpowiadają całym swoim prywatnym majątkiem.
Jak wspomniałam wyżej, podstawową przesłanką odpowiedzialności członka zarządu jest bezskuteczność egzekucji prowadzonej przeciwko spółce. Owa bezskuteczność może zostać wykazana chociażby postanowieniem komornika sądowego o umorzeniu postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec majątku spółki (egzekucja musi odnosić się do całego majątku spółki, a nie do jego części).
Jak w obecnej sytuacji ekonomicznej w naszym kraju, uchronić się od ponoszenie odpowiedzialności za zobowiązania spółki?
Przede wszystkim nasz ustawodawca podkreśla, że działania członków zarządu spółki z o.o. powinny charakteryzować się najwyższym stopniem staranności, a zatem takim, jaki właściwy jest dla profesjonalistów. Członek zarządu nie może powoływać się na niewiedzę lub brak doświadczenia.
Zgodnie z dominującym poglądem doktryny i orzecznictwa, każdy członek zarządu, niezależnie od zakresu jego obowiązków w spółce, powinien znać jej sytuację finansową.
Od odpowiedzialności członka zarząd spółki z o.o. można uwolnić się jedynie jeżeli (art. 299 § 2 k.s.h.):
- we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu,
- niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy,
- pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.
Właściwy czas na złożenie ww. wniosku to okres 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa ogłoszenia upadłości. Jedną z podstaw ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność, czyli utrata możliwości zaspokojenia co najmniej dwóch wymagalnych zobowiązań. Niewypłacalność powinna mieć trwały charakter. Chwilowa niewypłacalność nie stanowi podstawy do złożenia wniosku. Poza tym w sytuacji, w której zobowiązania pieniężne przekraczają wartość majątku spółki, a stan ten utrzymuje się nieprzerwanie przez okres dwudziestu czterech miesięcy, również ww. okres 30 dni rozpoczyna swój bieg.
adw. Monika Stemplewska
Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej, a jest jedynie informacją przybliżającą wskazaną w nim problematykę. Udzielenie porady prawnej wymaga poznania stanu faktycznego w indywidualnej sprawie.
Stan prawny na dzień 8 maja 2020 r.
