Zarzut nieważności testamentu można podnieść w sprawie sądowej, zazwyczaj w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku. Jednak zarzut ten podnieść można także w sprawie o zachowek, w postępowaniu w sprawie o wykonanie zapisu testamentowego, a także w sprawie o dział spadku. Zgodnie z art. 945 Kodeksu cywilnego: „Testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:

1) w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;

2) pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;

3) pod wpływem groźby”.

Stwierdzenie zaistnienia takich okoliczności związane jest z długotrwałym i skomplikowanym procesem sądowym. Badanie oraz ocena stanu psychicznego testatora w chwili sporządzenia testamentu wymagają przeważnie wiadomości specjalnych, a więc konieczne jest powołanie biegłego sądowego, a w skomplikowanych przypadkach zespołu biegłych sądowych.

Kto może podnieść zarzut nieważności? Osoby, które mają w tym interes prawny, np. spadkobiercy ustawowi, osoby uprawnione do zachowku. 

Zgodnie z art. 945 § 2 k.c., podniesienie zarzutu nieważności testamentu z przyczyn wskazanych w § 1 nie może nastąpić po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia spadku. Upływ terminu przewidzianego w art. 945 § 2 k.c. wyłącza możliwość powołania się na nieważność testamentu przez osobę zainteresowaną oraz uwzględnienie tej nieważności przez sąd z urzędu.

r.pr. Michał Rytel

Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej, a jest jedynie informacją przybliżającą wskazaną w nim problematykę. Udzielenie porady prawnej wymaga poznania stanu faktycznego w indywidualnej sprawie. 

Stan prawny na dzień 17 czerwca 2025 r.